ΧΑΤΖΗΘΙ ΒΑΡΝΑΒΑ - Ο Παράδεισός μου, ΚΟΛΑΣΗ...

ΒΑΡΝΑΒΑΣ – Χατζήθι... οδοιπορικό μετά την πυρκαγιά.

Προχωρήσαμε σε μία περιοχή Χατζήθι (Αγ. Παρασκευής ) περίπου μισό χιλιόμετρο δεξιά και νότια από το ομώνυμο ξωκλήσι, μπροστά από την ιδιοκτησία του Μ. Αποστολόπουλου και σταματήσαμε σε ένα σημείο της ρεματιάς με τον πλατανότοπο του Κουτουμάνου, όπου το μέγεθος της καταστροφής φαινόταν σε όλο του το «μεγαλείο». Με φόντο το καμένο βουνό προσπαθήσαμε να μάθουμε όσο γίνεται περισσότερα για τις αρνητικές συνέπειες που είχε η πυρκαγιά στο περιβάλλον.

Σημαντικό είναι και πρέπει να τονιστεί ότι οι πληροφορίες που θα διαβάσετε αμέσως πιο κάτω προέρχονται από έναν άνθρωπο του οποίου η δουλειά είναι η προστασία και συντήρηση του δάσους. Ένα δεύτερο σημαντικό είναι ότι τη μέρα της πυρκαγιάς ήταν και ο ίδιος παρόν στις προσπάθειες κατάσβεσης της στο δάσος. Τα όσα ενδιαφέροντα μας είπε τα κωδικοποιήσαμε αμέσως πιο κάτω.

Η μεγάλη αυτή δασική έκταση που χρειάζεται δεκαετίες για να επανέλθει στην αρχική της κατάσταση χάθηκε μέσα σε 45 λεπτά.

Η πυρκαγιά στην προκειμένη περίπτωση οφείλεται στην μη ύπαρξη αντιπυρικών ζωνών του δικτύου της ευρύτερης περιοχής του Βαρνάβα.

Συνέπειες στο έδαφος 
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί μετά την πυρκαγιά είναι η διάβρωση. Μία σημαντική προσφορά των φυτών του δάσους είναι ότι συγκρατούν το χώμα. Έτσι, η πρώτη συνέπεια της καταστροφής των φυτών είναι η διάβρωση του εδάφους η οποία μάλιστα μπορεί να είναι καταστροφική για τον άνθρωπο.

Αντιδιαβρωτικά έργα

Για αποφυγή της διάβρωσης θα πρέπει να γίνουν δύο έργα στην περιοχή: τα κορμοφράγματα και τα κορμοδέματα. Με τα έργα αυτά θα συγκρατηθεί το χώμα και να δεν θα παρασυρθεί από το νερό της βροχής.

Το δεύτερο μεγάλο έργο που θα πρέπει να γίνει στη περιοχή είναι η σπορά με την οποία γίνεται προσπάθεια αντικατάστασης των καμένων δέντρων. Η δεντροφύτευση είναι μία εναλλακτική μέθοδος η οποία όμως δεν είναι τόσο αποδοτική σε σύγκριση με τη σπορά αφού τα δεντρύλια που φυτεύονται χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα για να επιβιώσουν.

Συνέπειες στη Βλάστηση

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η επαναφορά των κωνοφόρων (πεύκων) που είναι και το κυρίαρχο δέντρο του δάσους. Για την επαναφορά του δάσους στην αρχική του κατάσταση θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες.

Επίσης έχουμε χαμηλότερα φυτά όπως η λατζιά, η περνιά, η αντρουκλιά και τρεμιθιά. Τα φυτά αυτά πρεμνοβλαστάνουν δηλαδή μετά την πυρκαγιά βλαστάνουν από μόνα τους. Και γι΄αυτό σε λίγα χρόνια οι θάμνοι αυτοί θα επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση.

Πως επηρεάστηκαν οι κάτοικοι της περιοχής Οι κάτοικοι έπαθαν τεράστιες ζημιές τόσο οι αγρότες που έχασαν τα δέντρα και τα υποστατικά τους όσο και αυτοί που είχαν αγόραζαν οικόπεδα για ανοικοδόμηση στην περιοχή αφού η περιοχή δεν είναι περιβαλλοντικά φιλόξενη.

Συνέπειες στην πανίδα

Στο δάσος υπήρχαν λαγοί, πέρδικες, φάσσες, αλεπούδες και αρκετά ερπετά. Τα εδαφόβια ζώα όπως λαγοί, αλεπούδες αλλά και αρκετά ερπετά βρέθηκαν καμένα.

Ποιότητα του νερού Η ποιότητα του νερού επηρεάστηκε αφού λόγω της διάβρωσης τα νερά έχουν μέσα πολύ χώμα πράγμα το οποίο υποβαθμίζει την ποιότητα του.

Επίσης μετά από μία πυρκαγιά η απορροφητικότητα του εδάφους χάνεται με αποτέλεσμα το νερό της βροχής να μην εμπλουτίζει τα υπόγεια νερά. Έτσι είναι σίγουρο ότι θα επέλθει και μείωση των υπόγειων νερών της περιοχής.

Έρευνα.

κατέδειξε ότι ένα μεγάλο ποσοστό ενηλίκων διαπίστωσε αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών απο παρόμοιες αιτίες.

Επίλογος

 Η πυρκαγιά που κατέκαψε τα δάση του Βαρνάβα και ιδιαίτερα της ανατολικής πλευράς ήταν από τα χειρότερα συμβάντα στην περιβαλλοντική ιστορία του χωριού μας, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια. Οι αρνητικές συνέπειες είναι αμέτρητες τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο. Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος αλλά και των ψυχικών τραυμάτων των ανθρώπων που ζούν στην περιοχή είναι δύσκολη. Πρέπει όλοι να ενημερωθούμε και να αναλάβουμε δράση.

Η αποφασιστικότητα των κατοίκων της κοινότητας Μακίστου Ηλείας στις πυρκαγιές του 2007 και η αγάπη για τον τόπο τους μας γέμισαν ελπίδες.

Ας τους μιμηθούμε λοιπόν και ας προσφέρουμε και εμείς το μικρό μας λιθαράκι για να κάνουμε τον Βαρνάβα μας πιο πράσινο.

Μελέτη

Μελέτη αποκατάστασης και Ανάπτυξης του Αγροτικού Τομέα - των  Δασών και της Προστασίας του περιβάλλοντος στις πυρόπληκτες περιοχές

Πενήντα εκατ. ευρώ θα χρειαστούν για την τεχνητή αναδάσωση των καμένων

Πενήντα εκατομμύρια ευρώ θα κοστίσει η τεχνητή αναδάσωση των καμένων περιοχών της βορειοανατολικής Αττικής που δεν μπορούν να αναγεννηθούν, δήλωσε στο ΣΚΑΪ ο Νίκος Μπόκαρης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων.

Η τεχνητή αναδάσωση αφορά 60.000 στρέμματα και η σχετική διαδικασία θα διαρκέσει 5 χρόνια. Αναμένεται να αρχίσει από το Μάρτιο του 2010.

Από την πλευρά του ο ΓΓ Δασολόγων, Κώστας Δημόπουλος, τόνισε ότι μέσα στους επόμενους 2 μήνες πρέπει να ολοκληρωθούν τα πρώτα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα με πρώτο τις αεροφωτογραφίες.

"Τα αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα υπολογίζεται πως θα κοστίσουν πάνω από 50 εκατ. ευρώ" πρόσθεσε μιλώντας στο ΣΚΑΪ ο Κώστας Δημόπουλος.

www.skai.gr

Με προσοχή η αναδάσωση, λένε οι εδικοί

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ | Τετάρτη 26 Αυγούστου 2009«Να μη χρησιμοποιήσουμε χρήματα για να κάνουμε αυτό που θα κάνει η φύση δωρεάν». Αυτός είναι, σύμφωνα με τους έλληνες δασολόγους, ο κανόνας που πρέπει να ακολουθηθεί για την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Αναδάσωση συνιστάται μόνο στα δάση που είναι κάτω των 10 χρόνων (δηλαδή σε όσα είχαν καεί ξανά την τελευταία δεκαετία) και πάντα κατόπιν μελέτης.

Ειδικότερα, όπως εξηγεί ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης του ΕΘΙΑΓΕ (Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας) κ. Π. Κωνσταντινίδης, οι καμένες δασικές εκτάσεις διαχωρίζονται σε θαμνότοπους όπου φύονται πουρνάρια, θυμαριές, σχίνα, ρείκια κτλ., σε πευκοδάση ηλικίας άνω των 25-30 ετών, σε πευκοδάση 10-20 ετών και σε πευκοδάση κάτω των 10 ετών.

Οι θαμνότοποι θα αναγεννηθούν. Σε έναν χρόνο οι θάμνοι θα φθάσουν στο 70%-80% του ύψους που είχαν πριν από την καταστρεπτική πυρκαϊά. «Και αυτό διότι δεν έχουν σπόρους και αναγεννώνται από το πρέμνο του φυτού (το σημείο που βρίσκεται μεταξύ της ρίζας και του υπέργειου τμήματος του φυτού)» λέει ο κ. Κωνσταντινίδης.

Σε ό,τι αφορά τα πευκοδάση, όσα ήταν άνω των 25-30 χρόνων θα αναγεννηθούν. «Η φυσική αναγέννηση είναι εξασφαλισμένη» επισημαίνει ο ερευνητής. Στα πευκοδάση 10-20 ετών που κάηκαν θα γίνει μερική αναγέννηση, επειδή οι σπόροι είναι λιγότεροι. «Γι΄ αυτό απαιτείται η παρακολούθησή τους» τονίζει.

Τα πευκοδάση όμως που έχουν διπλοκαεί την τελευταία δεκαετία χρειάζονται... χείρα βοηθείας. Οσα είναι κάτω των 10 χρόνων δεν πρόκειται να αναγεννηθούν, διότι τα πεύκα δεν είχαν ακόμη σπόρους. Σε αυτές τις εκτάσεις θα χρειαστεί σπορά πεύκων και όχι φύτευση δέντρων, για να μη δημιουργηθούν περισσότερα προβλήματα στο ήδη πληγωμένο περιβάλλον. «Στις διπλοκαμένες εκτάσεις οι θάμνοι που υπήρχαν είναι αρκετά αδύναμοι για τη φυσική τους αναγέννηση και οποιαδήποτε διαταραχή με φύτευση δένδρων θα τους δημιουργήσει πρόβλημα.Το άνοιγμα λάκκων για τη φύτευση δενδρυλλίων θα καταστρέψει το πρέμνο των θάμνων που υπήρχε εκεί.Γι΄ αυτό συνιστάται σπορά πεύκων» αναφέρει ο κ. Κωνσταντινίδης. Προσθέτει εξάλλου ότι οι αναδασώσεις πρέπει να γίνονται μόνο κατόπιν μελέτης, με είδη που φύονταν στην περιοχή και μπορούν να αναπτυχθούν εκεί. Στα τμήματα των καμένων όπου τα δέντρα δεν είχαν κλείσει δεκαετία πρέπει «όσο το δυνατόν νωρίτερα να σχεδιαστεί τεχνητή αναδάσωση» σημειώνει ο δασολόγοςπεριβαλλοντολόγος κ. Ν. Χλύκας. Των αναδασώσεων όμως προέχουν τα αντιδιαβρωτικά έργα. Σύμφωνα με τον δασολόγο, πρώτα πρέπει να γίνουν τα πρόχειρα φράγματα, τα κλαδοπλέγματα και τα κορμοδέματα, ώστε να προστατευθούν τα εδάφη από τη διάβρωση σε όλες τις καμένες εκτάσεις που έχουν μεγάλη κλίση. «Οπότε στις αρχές της ερχόμενης άνοιξης, από Φεβρουάριο, μπορούν να ξεκινήσουν τις αναδασώσεις» επισημαίνει ο ίδιος. Εως τότε οι καμένες περιοχές πρέπει να φυλάσσονται ώστε να προστατευθούν από παράνομη βόσκηση, καταπατήσεις και εκχερσώσεις.

Επιβεβλημένη κρίνεται η άμεση εκτέλεση έργων για τον περιορισμό της διάβρωσης και την κατακράτηση των μεγαλύτερων ποσοτήτων φερτών υλικών. Και αυτό διότι με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου το επιφανειακό στρώμα του εδάφους παρασύρεται από το νερό. Για την αποφυγή της διάβρωσης και των πλημμυρικών φαινομένων απαιτείται, όπως εξηγεί ο κ. Κωνσταντινίδης, κατασκευή πολλών ξύλινων φραγμάτων σε κατάλληλα σημεία μέσα στα ρέματα. Οσο για τα κλαδοπλέγματα, ο ερευνητής τονίζει, με βάση την εμπειρία από το Σέιχ Σου, ότι είναι επικίνδυνα. «Δώδεκα χρόνια μετά τη φωτιά του Σέιχ Σου τα κλαδοπλέγματα- πλέγματα από τα καμένα κλαδιά- διατηρούνται αναλλοίωτα. Δηλαδή έχουμε μέσα στο δάσος 800 χιλιόμετρα εύφλεκτου υλικού σε διάταξη καύσης» λέει χαρακτηριστικά. Λιγότερο επικίνδυνα, σύμφωνα με τον ερευνητή, είναι τα κορμοδέματα (φράγματα από τους καμένους κορμούς). Σε κάθε περίπτωση θεωρεί ότι δεν χρειάζεται να γίνουν υπερβολικά αντιδιαβρωτικά έργα. Οπως αναφέρει, «όταν χρησιμοποιούνται πολλά χρήματα για την αποκατάσταση του δάσους, τελικά μπορεί να δημιουργείται μια νέα κάστα εμπρηστών:οι αποκαταστάτες του δάσους».

Διαδικτυακό κάλεσμα διαμαρτυρίας
Σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας για τις καταστρεπτικές πυρκαϊές στη Βορειοανατολική και στη Δυτική Αττική την Παρασκευή στις 7 το απόγευμα στην πλατεία Συντάγματος καλούν πολίτες μέσω blogs και ιστοσελίδων. Στην πρόσκληση, η οποία αποστέλλεται τις τελευταίες ημέρες μέσω μηνυμάτων σε κινητά τηλέφωνα ή με ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail), επισημαίνεται χαρακτηριστικά πως οι συμμετέχοντες θα πρέπει να φορούν μαύρα ρούχα. Επίσης όπως αναφέρει ο συντάκτης της πρόσκλησης την ημέρα της κινητοποίησης «θα κατατεθούν στο προεδρείο της Βουλής καμένα δέντρα ως απάντηση της φύσης και των ενεργών πολιτών στις πολιτικές που τα έκαψαν» και θα απαιτηθεί να κηρύσσονται αυτόματα αναδασωτέα όλα τα καμένα των τελευταίων δέκα ετών.

Έκτακτη επιχορήγηση στους πληγέντες από τις πυρκαγιές ΟΤΑ ύψους 3.750.000 ευρώ

Το υπουργείο Εσωτερικών ζήτησε από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών την άμεση μεταφορά πίστωσης ποσού 3.750.000 ευρώ, προκειμένου να αποδοθεί από το υπουργείο Εσωτερικών ως έκτακτη επιχορήγηση σε ΟΤΑ, για την αντιμετώπιση των ζημιών.
Το παραπάνω ποσό θα αποδοθεί ως εξής:

Α. Στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις (ΟΤΑ β΄ βαθμού)
1. Ν.Α. Ανατολικής Αττικής 500.000 ευρώ
2. Ν.Α. Αθηνών 250.000 ευρώ

Β. Στους Δήμους και Κοινότητες (ΟΤΑ α΄ βαθμού)
1. Δήμος Αγίου Στεφάνου 150.000 ευρώ
2. Δήμος Ανοίξεως 150.000 ευρώ
3. Δήμος Γέρακα 150.000 ευρώ
4. Δήμος Διονύσου 150.000 ευρώ
5. Δήμος Δροσιάς 150.000 ευρώ
6. Δήμος Μαραθώνος 150.000 ευρώ
7. Δήμος Νέας Μάκρης 150.000 ευρώ
8. Δήμος Παλλήνης 150.000 ευρώ
9. Κοιν. Ανθούσης 150.000 ευρώ

10. Κοιν. Βαρνάβα 150.000 ευρώ

11. Κοιν. Γραμματικού 150.000 ευρώ
12. Κοιν. Καπανδριτίου 150.000 ευρώ
13. Κοιν. Πικερμίου 150.000 ευρώ
14. Κοιν. Ροδοπόλεως 150.000 ευρώ
15. Κοιν. Σταμάτας 150.000 ευρώ
16. Δήμος Νέας Πεντέλης 150.000 ευρώ
17. Δήμος Πεντέλης 150.000 ευρώ
18. Δήμος Βιλίων 150.000 ευρώ
19. Δήμος Πλαταιών 150.000 ευρώ
20. Δήμος Καρύστου 150.000 ευρώ

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ

ΑΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

Η πυρκαγιά... βοηθάει την οικοπεδοποίηση

Παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία απαγορεύει την οικοδόμηση εντός των δασών και των δασικών εκτάσεων, κάθε πυρκαγιά στην Αττική αποκαλύπτει πλήθος σπιτιών κρυμμένων στη σκιά των πεύκων... Τα περισσότερα από αυτά είναι παράνομα. Κάποια ωστόσο έχουν ανεγερθεί νόμιμα ή έχουν νομιμοποιηθεί εκ των υστέρων. Αρκεί ο ιδιοκτήτης της έκτασης να καταφέρει να αποδείξει ζητώντας «πράξη χαρακτηρισμού» από το δασαρχείο, ότι εκεί όπου προτίθεται να χτίσει ή έχει ήδη χτίσει δεν είναι δάσος ή δασική έκταση. Και βέβαια μια φωτιά, που απαλλάσσει από την «ενοχλητική» δασική βλάστηση ολόκληρες περιοχές, βοηθάει.
Πολλά από τα σπίτια που βρίσκονται σε δάση έχουν ανεγερθεί με νόμιμη οικοδομική άδεια. Σύμφωνα με τον πρώην δασάρχη Πεντέλης κ. Αλ. Ρήγα, υπάρχουν πολλά κληροτεμάχια μέσα στα δάση της Αττικής, εκτάσεις που παραχωρήθηκαν σε ακτήμονες πριν από 30 - 40 χρόνια. Τα παλαιά αυτά αγροκτήματα εκμεταλλεύονται πολλοί σήμερα για να χτίσουν.
Επίσης πολλές εκτάσεις που σκεπάζονταν από δάση εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης την εικοσαετία 1955 - 1975 με απόφαση του τότε υπουργού ΠΕΧΩΔΕ. Τη σχετική ένταξη μάλιστα δεν συνυπέγραψε ποτέ το υπουργείο Γεωργίας, όπως όριζε η νομοθεσία. Ο σκόπελος όμως αυτός παρακάμφθηκε με διάταξη που κρίνει τα συγκεκριμένα σχέδια πόλης νόμιμα έως ότου... λυθεί το ζήτημα.
Ενας ακόμα τρόπος να χτιστούν «νόμιμα» σπίτια εντός του δάσους είναι μια πυρκαγιά. Αν κάποιες από τις καμένες εκτάσεις δεν κηρυχθούν αναδασωτέες, εξαιρούνται από την προστασία της δασικής νομοθεσίας και ανοίγει ο δρόμος για οικοδόμησή τους.
Στην πυρκαγιά της Ραφήνας στις 28 Ιουλίου του 2005, στην οποία κάηκαν συνολικά 10.629 στρέμματα, εξαιρέθηκαν της αναδάσωσης 2.297 με απόφαση που βγήκε τρεις μήνες μετά. Αυτά τα στρέμματα σύμφωνα με το αρμόδιο δασαρχείο ήταν χωράφια εντός τους δάσους. Μια νέα απόφαση φέτος (26 Ιουνίου 2009) κηρύσσει αναδασωτέα άλλα 93,80 στρέμματα από αυτά που είχαν εξαιρεθεί. Χρειάστηκαν λοιπόν τέσσερα χρόνια για να αποφασιστεί πού είναι δάσος και πού όχι. Στο μεταξύ βέβαια είναι πολύ πιθανό οι συγκεκριμένες εκτάσεις να «αξιοποιήθηκαν».
«Το αρμόδιο δασαρχείο έπειτα από μια πυρκαγιά κηρύσσει αναδασωτέες τις περιοχές που κάηκαν και ήταν πριν δάσος» τονίζει ο κ. Ν. Μπόκαρης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων. Ομως, σύμφωνα με τον νόμο 3208/2003, για να χαρακτηριστεί μια έκταση δάσος πρέπει να καλύπτεται από δασική βλάστηση σε ποσοστό πάνω από 25%. Το ποσοστό αυτό ήταν πριν 15%. Κατά συνέπεια αρκετές εκτάσεις από αυτές που κάηκαν θα εξαιρεθούν της δασικής προστασίας».

---

ΣXETIKA ΘEMATA

---

Η Αττική δεν θα ξαναγίνει ποτέ η ίδια_(...EΛΛAΔA...)

Αναδάσωση ΤΩΡΑ!!

ΑΝΑ-ΔΑΣΩΣΗ

Η αναδάσωση μπορεί να χωριστεί σε 2 βασικές κατηγορίες.
Στην ΤΕΧΝΙΚΗ αναδάσωση και στην ΦΥΣΙΚΗ αναδάσωση.

Τι είναι η ΤΕΧΝΙΚΗ αναδάσωση; (ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ in.gr Αγροτουρισμός)

Στην περίπτωση που ένα δάσος έχει παραδοθεί στο έλεος συχνών πυρκαγιών (δύο φορές μέσα σε πέντε χρόνια) και υπάρχει έντονη υποβάθμιση του οικοσυστήματος, λόγω της διάβρωσης του εδάφους ή της υπερβόσκησης, τότε χάνεται η ικανότητα φυσικής αναγένησης και η τεχνητή αναδάσωση είναι αναγκαία.
Οι αρμόδιες δασικές αρχές της περιοχής που πρόκειται να αναδασωθεί είναι υπεύθυνες να εκπονήσουν σχετική μελέτη, ώστε να αποτυπωθούν τα βασικά οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής (ποιότητα εδάφους, τύποι δένδρων κ.ά.) Η απόφαση για αναδάσωση πρέπει να λαμβάνεται πάντα από ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη του σχεδιασμού και την επίβλεψη του όλου έργου.

Ποια είναι η κατάλληλη εποχή για αναδάσωση;

Η κατάλληλη εποχή είναι από τον Οκτώβριο-Νοέμβριο έως το Μάρτιο, την περίοδο δηλαδή που υπάρχουν αρκετές βροχές, ώστε τα νέα δένδρα να αποκτήσουν ισχυρές ρίζες, για να απορροφήσουν από το έδαφος τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και να έχουν επάρκεια νερού.

Τι δένδρα επιλέγονται;

Η επιλογή των δένδρων πρέπει να γίνεται πάντα από κάποιον ειδικό και συνήθως η καλύτερη πληροφόρηση γίνεται από τα υπεύθυνα δασαρχεία. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να επιλεγεί ένα είδος και υποείδος δένδρου που να είναι προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε περιοχής. Φρόνιμο είναι επίσης να επιλέγονται φυτά που προέρχονται από ντόπιο σπόρο.
Εάν κάποιος ενδιαφέρεται για μικρά δένδρα, μπορεί να απευθυνθεί στα αρμόδια δασαρχεία.

Πώς φυτεύεται ένα δένδρο;

Στο κέντρο λάκκου που έχει βάθος μισό μέτρο περίπου, τοποθετείται το φυτό με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να μη χαλάσει η 'μπάλα' με το χώμα που υπάρχει γύρω από τις ρίζες. Η 'μπάλα' σκεπάζεται προσεκτικά με χώμα μέχρι να μη φαίνεται και τελικά διαμορφώνεται ένας λάκκος γύρω από το φυτό, για να διευκολύνεται το πότισμα. Τα φυτά πρέπει να ποτίζονται τα πρώτα δύο, τρία καλοκαίρια της ζωής τους. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτούνται το ξεχορτάριασμα και το σκάλισμα των νεαρών φυτών και πιθανόν και το κλάδεμα.

Δημιουργείται όμως και το ερώτημα αν η αναδάσωση πρέπει να είναι φυσική ή τεχνητή!

Τα δάση δεν αποτελούν απλώς ένα σύνολο δένδρων και θάμνων, αλλά πλούσια οικοσυστήματα με πολλά είδη φυτών και ζώων, που αλληλοσυνδέονται με πολύπλοκες οικολογικές σχέσεις. Η προστασία τους είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού και η ανθρώπινη ζωή εξαρτάται άμεσα και από αυτά, καθώς:
- Συμβάλλουν αποτελεσματικά στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
- Προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση και αυξάνουν τη γονιμότητά του, εφόσον οι ρίζες των δένδρων συγκρατούν το νερό της βροχής, αλλά και τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε αυτό.
- Αποτελούν κατοικία για χιλιάδες ζώα και φυτά, καθώς και ένα μέρος όπου καθένας από εμάς μπορεί να απολαύσει την ομορφιά και την ηρεμία που προσφέρει η φύση.
- Εκτός από το ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν στην οικολογική αλυσίδα, έχουν μεγάλη οικονομική σημασία (ξύλο, χαρτί, παραγωγή ενέργειας).

Παρ΄ όλα αυτά, κάθε χρόνο είμαστε μάρτυρες των τραγικών εικόνων, όταν χιλιάδες στρέμματα δάσους εξαφανίζονται μέσα στις φλόγες. Σύμφωνα με στοιχεία του WWF Ελλάδος, οι πυρκαγιές που πλήττουν τα δάση της χώρας μας, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αυξάνονται σχεδόν κάθε χρόνο και, εάν συνεχιστούν με το ρυθμό των τελευταίων ετών, υπολογίζεται ότι σε 50 περίπου χρόνια το δάσος στην Ελλάδα θα υφίσταται μόνο σε φωτογραφίες.

Η φωτιά
Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι στα μεσογειακά οικοσυστήματα η φωτιά, όταν προκαλείται με φυσικό τρόπο, αποτελεί παράγοντα ανανέωσης, καθώς τα δάση είναι προσαρμοσμένα σε τέτοιες συνθήκες. Η φυσική προέλευση μιας φωτιάς είναι είτε από ένα κεραυνό ή από το σκάσιμο, λόγω της ζέστης, ενός κουκουναριού που μπορεί να δημιουργήσει ένα σπινθήρα και τα ξερόχορτα να ανάψουν. Όμως, δεδομένου ότι οι περισσότερες φωτιές δεν αποτελούν φυσικό φαινόμενο αλλά προέρχονται από αμέλεια ή εγκληματική ενέργεια, η αναδάσωση των καμένων περιοχών αποτελεί τη μοναδική λύση για την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου.

Φυσική ή τεχνητή αναδάσωση;
Ανεξάρτητα ποιος λόγος ή αιτία προκάλεσε τη φωτιά στο δάσος, είναι επιτακτική ανάγκη η αναδάσωσή του.
Ωστόσο, προκύπτουν και κάποια ερωτήματα: το δάσος θα αφεθεί ανενόχλητο να ξαναδώσει τα καινούργια του βλαστάρια (φυσική αναδάσωση) ή θα πρέπει να παρέμβει ο άνθρωπος με τη φύτευση δένδρων (τεχνητή αναδάσωση); Και αν αποφασιστεί ότι θα πρέπει να υπάρξει αυτή η παρέμβαση, ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί;

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ ΤΕΕ-Πυρκαγιές Αττικής 20090824 TEE

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

24 Αυγούστου 2009

Στην αδυναμία και χρόνιες αγκυλώσεις του κρατικού μηχανισμού, αλλά και στα μεγάλα κενά και παραλείψεις του θεσμικού πλαισίου αποδίδονται οι νέες καταστροφικές πυρκαγιές

Για τρίτο συνεχόμενο χρόνο η χώρα βιώνει τεράστιας έκτασης καταστροφικές πυρκαγιές - με αποκορύφωμα, βεβαίως, τις πυρκαγιές του 2007, οι οποίες κατατάχθηκαν ανάμεσα στις τρεις-τέσσερις χειρότερες ανθρωπιστικές τραγωδίες από δασικές πυρκαγιές ανά τον κόσμο τα τελευταία 100 χρόνια - και τις δεύτερες εξίσου καταστροφικές στην Αττική, που αναδεικνύουν, παρά τους περί αντιθέτου ισχυρισμούς, κατάρρευση του συστήματος αντιπυρικής και περιβαλλοντικής προστασίας της χώρας.

Το ΤΕΕ και το Παρατηρητήριο Ανασυγκρότησης Πυρόπληκτων Περιοχών, έχοντας μελετήσει συστηματικά το όλο ζήτημα, έχει καταλήξει πως το πρόβλημα επικεντρώνεται στην αδυναμία και τις χρόνιες αγκυλώσεις του κρατικού μηχανισμού και της διοίκησης - Κεντρικής και Αυτοδιοίκησης - να διαχειριστούν την κρίση και στα μεγάλα κενά και παραλείψεις (συχνά ηθελημένα) του θεσμικού πλαισίου.

Έχει προ πολλού επισημάνει προς κάθε αρμόδιο τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, τα οποία, συνοπτικά, επαναλαμβάνει.

Θεσμικά και διοικητικά

Α) Δημιουργία του Συντονιστικού Φορέα Δασοπροστασίας

Είναι ανάγκη να συσταθεί ο συντονιστικός φορέας δασοπροστασίας, στον οποίο θα μετέχουν όλοι οι συναρμόδιοι φορείς και υπηρεσίες (Πυροσβεστικό Σώμα, Δασική Υπηρεσία, ΟΤΑ, εθελοντές δασοπυροσβέστες, οι ένοπλες δυνάμεις) και θα ασχολείται με τον σχεδιασμό, την πρόληψη, την καταστολή και την κινητοποίηση ανθρώπινων και υλικών πόρων. Ένας φορέας που θα εποπτεύεται από ένα υπουργείο (ευχής έργο θα ήταν να υπήρχε το υπουργείο Περιβάλλοντος για να τεθεί υπό την εποπτεία του), με σημαντικές θεσμικές αρμοδιότητες και σκοπό την:

· Προστασία της φύσης από ανθρωπογενείς, ή φυσικούς κινδύνους

· Αποκατάσταση των φυσικών λειτουργιών και των οικοσυστημάτων

· Αποκατάσταση υποδομών προστασίας της φύσης

· Λήψη μέτρων για την ομαλή διαχείριση των δασών και την βελτίωση της αποδοτικότητάς τους

· Απασχόληση ανθρώπων του δάσους στην οργάνωση της πυροπροστασίας, αλλά και σε όλους τους σχεδιασμούς που θα αφορούν το φυσικό περιβάλλον.

Υπενθυμίζεται ότι και το ομόφωνο Πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής (1993), περιγράφει ένα ανάλογο βιώσιμο μοντέλο, που έπρεπε μετά από την επικαιροποίησή του και σε σχέση με την μετέπειτα συσταθείσα Γεν. Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, να αξιοποιηθεί από την πολιτεία.

Οι βασικές αρχές και προϋποθέσεις για να λειτουργήσει αποτελεσματικά σήμερα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιπυρικής και περιβαλλοντικής προστασίας, αλλά και ο ενιαίος φορέας είναι:

Η εφαρμογή των συνταγματικών διατάξεων και η θεσμοθέτηση των απαραίτητων εργαλείων στα οποία παραπέμπουν, δηλαδή ο χωροταξικός Σχεδιασμός, οι δασικοί χάρτες, το δασολόγιο και το εθνικό κτηματολόγιο. Είναι ανάγκη να προταχθούν στην κτηματογράφηση οι περιοχές στις οποίες υπάρχουν σημαντικά δάση, όπως και να ληφθούν υπόψη οι περιοχές στις οποίες παρουσιάζεται παράνομη οικιστική ανάπτυξη.

Η ανατροπή των διατάξεων και πρακτικών (εκτός σχεδίου δόμηση, ασάφεια ως προς τις δασικές εκτάσεις και τις χρήσεις γης), που επιβραβεύουν ή ενθαρρύνουν καταπατητές και συντηρούν το έλλειμμα περιβαλλοντικής συνείδησης, παρά την κρισιμότητα της κατάστασης για το περιβάλλον στη χώρα.

Ο ολοκληρωμένος, μακρόπνοος σχεδιασμός με βάση την εμπειρία για την επικινδυνότητα του ελληνικού χώρου και μελέτες έργων αντιπυρικής οργάνωσης και προστασίας, αποκατάστασης καμένων περιοχών, υλοποίησης ενός Εθνικού σχεδίου Αναδάσωσης και τη σύνδεση αυτού με το πρόγραμμα καταπολέμησης της Ερημοποίησης και το πρόγραμμα αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής.

Η οργάνωση της πρόληψης, με την αρχή ότι αυτή είναι το σημαντικότερο στοιχείο για την προστασία των δασών και του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται ουσιαστική βελτίωση του συντονισμού και συνεργασίας των εμπλεκομένων υπηρεσιών και φορέων της Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης. Ανασυγκρότηση των δασικών υπηρεσιών σε αρμοδιότητες, δυναμικό και πόρους και διασύνδεση αυτών με εξειδικευμένες μονάδες Δασοπυρόσβεσης.

Η οργανική ένταξη στον αντιπυρικό αγώνα της τοπικής κοινωνίας, των εθελοντών, των ενεργών πολιτών, για να συμβάλλουν και να διεκδικούν το καλύτερο σε όλα τα επίπεδα.

Β) Δημιουργία ενός Εθνικού - ενιαίου - Φορέα αποκατάστασης και ανασυγκρότησης από φυσικές καταστροφές

Οι επαναλαμβανόμενες μεγάλες πυρκαγιές στη χώρα μας και οι άλλες φυσικές καταστροφές ή επιπτώσεις, όπως πλημμύρες, ατμοσφαιρική ρύπανση, κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το φαινόμενο ενός καταστροφικού σεισμού επαναλαμβάνεται σχεδόν ανά διετία σε κάποια περιοχή της, καθιστούν αναγκαία τη σύσταση ενός Εθνικού - ενιαίου πλέον - Φορέα αποκατάστασης και ανασυγκρότησης από φυσικές καταστροφές, που θα τεθεί επί κεφαλής και θα κινητοποιήσει τους επί μέρους φορείς και υπηρεσίες της Κεντρικής Διοίκησης, της Περιφέρειας και της Αυτοδιοίκησης, στην υλοποίηση ολοκληρωμένων κατά περίπτωση προγραμμάτων Πρόληψης - Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης.

Ο Φορέας αυτός θα πρέπει να συνδέεται λειτουργικά με τις υπηρεσίες της Περιφέρειας και της Αυτοδιοίκησης, αλλά και με την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, τον Ενιαίο Φορέα Δασοπροστασίας, την Υπηρεσία Αντιμετώπισης Σεισμοπλήκτων (ΥΑΣ), τον Οργανισμό Αντισεισμικής Προστασίας (ΟΑΣΠ), το Πυροσβεστικό Σώμα, τον ΕΦΕΤ, το Εθνικό Αστεροσκοπείο, το Δημόκριτο, κ.ά. και με τις Γενικές Γραμματείες των υπουργείων με συναφές αντικείμενο και βέβαια θα πρέπει να στελεχωθεί με έμπειρο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.

Σκοπός του φορέα θα είναι η αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων στέγασης, αγροτικών και λοιπών αποζημιώσεων, αντιδιαβρωτικής προστασίας και αποκατάστασης των δικτύων υποδομής, του φυσικού κεφαλαίου και ειδικότερα της αγροτικής γης και των καλλιεργειών. Επίσης, η αναζωογόνηση και η αποκατάσταση της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των δασικών οικοσυστημάτων και των προστατευόμενων περιοχών. Η αποκατάσταση του οικιστικού περιβάλλοντος και θωράκιση των οικισμών και των δημόσιων κτιρίων, που επλήγησαν από τις πυρκαγιές και τους σεισμούς, μέσω ενός δημοσίου έργου, με μικρομεσαίες εργολαβίες, ώστε να υποστηριχθεί και το τοπικό δυναμικό. Το έως τώρα σύστημα «δίνω τα χρήματα να τα κάνουν μόνοι τους οι πληγέντες» απέτυχε !

Στους στόχους του Φορέα θα πρέπει να είναι και η αναζήτηση και εξεύρεση πόρων και η συμβολή στην ορθολογική διαχείριση αυτών.

Επίσης θα πρέπει να αναλάβει το έργο της ενημέρωσης των πολιτών για τους τρόπους πρόληψης, οργάνωσης της αντιμετώπισης και της αποκατάστασης των ζημιών.

Η δημιουργία και οργάνωση των δυο αυτών φορέων είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη με βάση την πρόσφατη και παλαιότερη εμπειρία μας.

Άμεσα μέτρα

Να κηρυχθούν τα καμένα δάση αμέσως αναδασωτέα, χωρίς παρεκκλίσεις ή εξαιρέσεις.

Να κυρωθούν οι δασικοί χάρτες που έχουν ήδη συνταχθεί στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου μέσα στο 2008.

Να αναπτυχθούν και να εγκατασταθούν ηλεκτρονικά συστήματα άμεσου

εντοπισμού δασικών πυρκαγιών, αξιοποιώντας έρευνες και μεθόδους που ήδη έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα (πανεπιστημιακά ιδρύματα, Αστεροσκοπείο κλπ.)..

Παράλληλα να συσταθεί Μόνιμη Επιτροπή για τη συλλογή, σύνθεση, ερμηνεία και δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων για τις μεγάλες πυρκαγιές, την τεκμηρίωση και εφαρμοσμένη έρευνα. κ.ά.

Να προχωρήσουν (επί τέλους) οι Αναδασώσεις - Εθνικό σχέδιο Αναδάσωσης

Οι αναδασώσεις σε όλη τη χώρα το 2007 ήταν μόνο 10.920 στρέμματα, όταν το 2002 ήταν 16.894 στεμμ., το 1992 ήταν 45.918 στεμμ. και το 1975, όταν δεν είχαμε τις σημερινές καταστροφές, ήταν 30.908 στέμματα. Το ίδιο απογοητευτική είναι και η κατάσταση στην Αττική που διαθέτει Ειδική Διεύθυνση Αναδασώσεων και οι αναδασώσεις το 2004 ήταν μόνο 370 στρέμματα, όταν στην Πεντέλη το 1995 και το 1998 κάηκε, κάθε φορά, δάσος σε έκταση άνω των 50.000 στρεμμάτων και στην Πάρνηθα, το 2007, δάσος σε έκταση 40.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 18.000 στον πυρήνα του Εθνικού δρυμού. Η κατάσταση δεν άλλαξε ούτε μετά το 2007, αφού αυτή την χρονιά οι αναδασώσεις ήταν μόνο 2.177 στρέμματα, με καταστραφέντα την ίδια χρονιά στην Αττική δάση άνω των 50.000 στρεμμάτων (Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττό).


ΣΗΜΕΙΩΣΗ: το Παρατηρητήριο Ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών, συστάθηκε το καλοκαίρι του 2007, στελεχώθηκε από εκπροσώπους του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων, του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4596411,00.html

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την καταστροφική φωτιά την Παρασκευή στο Σύνταγμα

Όλοι εκεί με μαύρα ρούχα

Αθήνα: Σε κοινή δράση με αφορμή την τελευταία καταστροφική πυρκαγιά στη βορειοανατολική Αττική καλούνται οι bloggers και όλοι οι ενεργοί πολίτες την Παρασκευή 28 Αυγούστου στις 7 το απόγευμα στην πλατεία Συντάγματος. Απαραίτητη ενδυμασία για τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας τα μαύρα ρούχα.

Όπως αναφέρουν Τα Νέα, η πρόσκληση κάνει το γύρω του Διαδικτύου μέσω blogs και e-mails, αλλά η κινητοποίηση διευρύνεται και με sms.

Όπως συνέβη και στις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007, όταν εκατοντάδες σιωπηλοί διαδηλωτές με μαύρα ρούχα είχαν κατακλύσει την πλατεία Συντάγματος, έτσι και φέτος προγραμματίζεται μια αντίστοιχη διαμαρτυρία, αποδεικνύοντας το Διαδίκτυο, εκτός των άλλων, είναι και μέσο συντονισμού και διαμαρτυρίας.

Σύμφωνα με τους ανώνυμους συντάκτες της πρόσκλησης, την Παρασκευή «θα κατατεθούν στο προεδρείο της Βουλής καμένα δέντρα σαν απάντηση της φύσης και των ενεργών πολιτών στις πολιτικές που τα έκαψαν» και θα απαιτηθεί να κηρύσσονται αυτόματα αναδασωτέα όλα τα καμένα των τελευταίων δέκα ετών.

Παράλληλα, οι χρήστες του Διαδικτύου απαιτούν να καταδικάζονται για κακουργήματα οι ιδιοκτήτες, οι εργολάβοι και οι υπεύθυνοι που έδωσαν άδεια σε οποιοδήποτε κτίσμα ανεγέρθηκε σε δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις.

Πηγή: tech.pathfinder.gr

Δασικές πυρκαγιές: Προστασία και αποκατάσταση

Jun 28th, 2009 by admin

Πηγή: Eθνικό Kέντρο Bιοτόπων και Yγροτόπων

Ο ανθρωπος εξαρτάται από τα δάση. Προμηθεύουν ξύλο και είναι σημαντικά για την αναψυχή του. Επιτελούν όμως και σημαντικές λειτουργίες. Ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και το τοπίο, ρυθμίζουν το κλίμα, εμπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφορείς με νερό και προστατεύουν το έδαφος. Τα δάση, πιθανώς να είναι ο πιο σημαντικός φυσικός πόρος στην Ευρώπη. Συγκρινόμενα με άλλα οικοσυστήματα στην Ευρώπη, φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό θηλαστικών, πουλιών, ερπετών και αμφιβίων. Δυστυχώς όμως, κάποτε φθάνει η ώρα της πυρκαγιάς…

Πυροπροστασία ίσον πρόληψη

Η πυροπροστασία των δασών -γιατί για πυροπροστασία πρέπει να μιλάμε και όχι για δασοπυρόσβεση- έχει τρία διακριτά επίπεδα ή φάσεις.

Το πρώτο επίπεδο, το σημαντικότερο, αποτελεσματικότερο και το λιγότερο δαπανηρό είναι η πρόληψη. Οι πυρκαγιές πρέπει να προλαβαίνονται. Για τον σκοπό αυτόν λαμβάνονται συνήθως:

α) Καθαρά δασοκομικά μέτρα, όπως ο κατάλληλος χειρισμός των εύφλεκτων δασών της μεσογειακής ζώνης με κατάλληλες αραιώσεις, κλαδεύσεις και απομάκρυνση του εύφλεκτου υπόροφου κατά μήκος των δρόμων, ώστε να καταστούν λιγότερο εύφλεκτα και να εμποδίζεται η μετατροπή των ερπουσών πυρκαγιών σε επικόρυφες.

β) Αντιπυρικές ζώνες.

γ) Αστυνομικά μέτρα, με συνεχείς περιπολίες για την αποτροπή εμπρησμών αλλά και την έγκαιρη ανίχνευση εστιών πυρκαγιάς και την άμεση κατάσβεσή τους.

δ) Μέτρα ενημέρωσης του κοινού και κυρίως των επισκεπτών για τους κινδύνους εκδήλωσης πυρκαγιών.

Σε όλον τον κόσμο την ευθύνη πρόληψης των πυρκαγιών την έχουν οι δασικές υπηρεσίες. Στις Μεσογειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία υπάρχουν ειδικά ένστολα και ένοπλα σώματα όπως η Guarda Forestale της Ιταλίας και το Corpo Florestal της Πορτογαλίας, τα οποία έχουν την ευθύνη εφαρμογής της Δασικής Νομοθεσίας και της προστασίας του Δάσους.

Η άμεση πυρανίχνευση

Το δεύτερο επίπεδο αφορά την άμεση πυρανίχνευση, την έγκαιρη αναγγελία της πυρκαγιάς και την άμεση παρέμβαση, το αργότερο σε 15΄ από την εκδήλωση της πυρκαγιάς. Για τον σκοπό αυτόν απαιτείται ένα ικανοποιητικό δίκτυο παρατηρητηρίων (πυροφυλακίων) κατάλληλα εξοπλισμένων με όργανα κατόπτευσης, πυρανίχνευσης και επικοινωνίας, επαρκώς στελεχωμένων με εξειδικευμένο προσωπικό και η διάθεση και διασπορά επαρκών σε αριθμό, ευκίνητων πυροσβεστικών μέσων και ομάδων δασοκομάντος που θα είναι σε θέση να βρίσκονται στην εστία της εκδηλωθείσης πυρκαγιάς σε διάστημα μικρότερο των 15′ το αργότερο.

Συντονισμός

Το τρίτο επίπεδο αφορά τη δασοπυρόσβεση αυτή καθαυτή. Εάν παρόλες τις προσπάθειες πρόληψης και άμεσης παρέμβασης η πυρκαγιά δεν μπόρεσε να τεθεί υπό έλεγχο και πάρει διαστάσεις τότε αρχίζει το πλέον δύσκολο, σύνθετο και πολυδάπανο έργο της δασοπυρόσβεσης ή καλύτερα της αναχαίτισης της πυρκαγιάς.

Το δυσκολότερο μέρος της επιχείρησης είναι ο συντονισμός. Σε όλον τον κόσμο, ανεξάρτητα από το ποιες δυνάμεις μετέχουν στη δασοπυρόσβεση, την ευθύνη συντονισμού την έχει ο τοπικός δασάρχης. Αυτός γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον το ανάγλυφο της περιοχής του, το οδικό δίκτυο, τις θέσεις υδροληψίας, την ευφλεκτότητα των οικοσυστημάτων της περιοχής δικαιοδοσίας του, τις πιθανές κατάλληλες θέσεις αναχαίτισης της πυρκαγιάς, τις θέσεις που επιδέχονται την εφαρμογή του αντίπυρος, το διαθέσιμο προσωπικό σε δασικούς υπαλλήλους, δασοπυροσβέστες και δασεργάτες, τις τυχόν απειλούμενες κτιριακές εγκαταστάσεις και οικισμούς ενώ γνωρίζει την οικολογία και τις ιδιαιτερότητες των δασικών πυρκαγιών.

Μετά την πυρκαγιά τι;

Οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Στη Μεσογειακή ζώνη πάντοτε ξεσπούσαν πυρκαγιές στα δάση, ξεσπούν και θα ξεσπούν και στο μέλλον. Τα μεσογειακά οικοσυστήματα είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές και συνήθως αναγεννιούνται εύκολα μετά από αυτές. Συνεπώς το πρώτο μέλημά μας δεν είναι η «αναδάσωση» η οποία πολλές φορές με τον τρόπο που γίνεται προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά από ό,τι η ίδια η πυρκαγιά.

Το μεγάλο πρόβλημα μετά από μια δασική πυρκαγιά και που χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση είναι ο κίνδυνος διάβρωσης των εδαφών τα οποία έχουν χάσει το προστατευτικό τους κάλυμμα και οι πλημμύρες που ακολουθούν. Μετά την πυρκαγιά, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται, το έδαφος δημιουργεί ένα επιφανειακό υδρόφοβο στρώμα, μια κρούστα, πάχους 5-6 mm το οποίο εμποδίζει το νερό να διηθηθεί μέσα στο έδαφος και το αναγκάζει να ρέει επιφανειακά και να αποκτά μεγάλη ταχύτητα και συνεπώς παρασυρτική δύναμη με αποτέλεσμα να αποσπάται το έδαφος και να προκαλείται διάβρωση και ξέπλυμα του εδάφους. Επίσης, ο συντελεστής απορροής, δηλαδή το ποσοστό του ποσού της βροχής που πέφτει σε μια περιοχή και απορρέει επιφανειακά, κυμαίνεται από 2,5-10%. Τα άλλα συγκρατούνται από την κομοστέγη του δάσους, καταναλώνονται για τις ανάγκες του και το υπόλοιπο διηθείται στο έδαφος και συγκρατείται στο πλούσιο σύστημα πόρων του εδάφους. Έτσι το δασικό έδαφος δρα σαν μια τεράστια ρυθμιστική δεξαμενή, που συγκρατεί τα νερά κατά τη διάρκεια των βροχών και το αποδίδει κατά την ξηρή περίοδο, εφοδιάζοντας τις επιφανειακές πηγές και τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Μετά την πυρκαγιά αυτός ο τεράστιος φυσικός ρυθμιστικός ταμιευτήρας έχει καταστραφεί και ο κίνδυνος πλημμυρών είναι προφανής.

Γι’ αυτό πριν από οποιαδήποτε αναδάσωση πρέπει να γίνουν τα κατάλληλα έργα αποτροπής της διάβρωσης και συγκράτησης των επιφανειακών ρεόντων υδάτων. Τα έργα αυτά είναι απλά και όχι ιδιαίτερα δαπανηρά. Πρέπει αμέσως να υλοτομηθούν όλα τα καμένα δένδρα και οι κορμοί τους να διατίθενται παράλληλα προς τις ισοϋψείς με τρόπο που να λειτουργούν ως μικρά φράγματα (κορμοφράγματα). Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν κορμοί τότε κατασκευάζονται κλαδοπλέγματα, τα οποία επιτελούν την ίδια λειτουργία.

Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε δύο πράγματα: αποτρέπουμε τη διάβρωση του εδάφους μειώνοντας την ταχύτητα του νερού και εμποδίζουμε την επιφανειακή απορροή, ενώ παράλληλα με την υλοτομία και τη σύρση των κορμών σπάει το υδρόφοβο στρώμα (η αδιάβροχη κρούστα) και το νερό διηθείται μέσα στο έδαφος. Επίσης, οι κορμοί που έρχονται σε επαφή με το έδαφος, σαπίζουν πολύ γρήγορα και αποσυντίθενται εμπλουτίζοντας το έδαφος με πολύτιμη οργανική ουσία, απαραίτητη για τη βιολογική δραστηριότητα του εδάφους. Όλα αυτά πρέπει να έχουν τελειώσει πριν αρχίσουν τα πρωτοβρόχια το φθινόπωρο.

Αναδάσωση

Στα Μεσογειακά οικοσυστήματα της Χαλεπίου πεύκης, της τραχείας πεύκης και των αειφύλλων πλατυφύλλων αλλά και των θερμόβιων πλατυφύλλων (δρυοδασών και δασών Καστανιάς) δεν χρειάζεται καμία απολύτως αναδάσωση. Η χαλέπιος πέυκη διατηρεί τους κώνους, οι οποίοι δεν καίγονται και δεν ανοίγουν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, αλλά 24-48 ώρες μετά από αυτή, όταν πια έχει κρυώσει το έδαφος και δεν φυτρώνουν με την πρώτη βροχή, αλλά μόνον το φθινόπωρο, όταν έχουν πέσει πάνω από 25 mm βροχής και έχει διαβραχεί το έδαφος, το οποίο έτσι εξασφαλίζει την επιβίωση των αρτίφυτρων. Παράλληλα εμφανίζεται σε αφθονία η λαδανιά, ένα κατ’ εξοχήν πυρόφιλο είδος το οποίο προστατεύει τα νεαρά φυτάρια, σκιάζοντάς τα το καλοκαίρι, ενώ παράλληλα ο μύκητας που δημιουργεί μυκόρριζα στην λαδανιά (η οποία αυξάνει την ικανότητα προσρόφησης νερού και θρεπτικών στοιχείων των ριζών από το έδαφος πάνω από 100 φορές) δημιουργεί μυκόρριζα και στη χαλέπιο πεύκη. Έτσι η φυσική αναγέννηση της Χαλεπίου πεύκης είναι εξασφαλισμένη σε δάση ηλικίας μεγαλύτερης των 15-20 ετών.

Τα πλατύφυλλα είδη, τόσο τα αείφυλλα όσο και τα φυλλοβόλα, πρεμνοβλαστάνουν και ριζοβλαστάνουν έντονα μετά την πυρκαγιά, ήδη από το φθινόπωρο, οπότε και εδώ η αναγέννηση είναι εξασφαλισμένη και η αποκατάσταση του οικοσυστήματος και του τοπίου γίνεται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς. Το πουρνάρι, το φιλύκη, ο σχίνος, οι κουμαριές, τα ρείκια σε ένα χρόνο φθάνουν και ξεπερνούν το 1 m, η αριά και οι φυλλοβόλες δρύες το 1,5 m, η δάφνη τα 2-2,5 m και η Καστανιά τα 3 m. Συνεπώς στη ζώνη αυτή δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα φυσικής αναγέννησης αρκεί να προστατευθεί από τη βοσκή και τους καταπατητές που καραδοκούν.

Το πρόβλημα δημιουργείται στα λεγόμενα ορεινά μεσογειακά κωνοφόρα δηλαδή στην ελάτη και τη μαύρη πεύκη. Η μαύρη πεύκη με τον χονδρό φλοιό της είναι προσαρμοσμένη σε έρπουσες πυρκαγιές οι οποίες διευκολύνουν τη φυσική αναγέννησή της αλλά δεν αντέχει σε επικόρυφες πυρκαγιές και δεν αναγεννάται φυσικά μετά από αυτές. Η ελάτη δεν αντέχει, δηλαδή δεν είναι προσαρμοσμένη ούτε στις έρπουσες ούτε στις επικόρυφες πυρκαγιές. Στην περίπτωση αυτών των δύο ειδών είναι απαραίτητα η αναδάσωση με υλικό που προέρχεται από σπόρους της ίδιας η γειτονικής περιοχής. Μπορούν να εφαρμοσθούν σπορές σε πινάκια ή φύτευση διετών φυτωρίων για τη μαύρη πεύκη και τετραετών για την ελάτη. Οι αναδασώσεις πρέπει να γίνουν με την ευθύνη και εποπτεία της δασικής υπηρεσίας και της αρμόδιας διεύθυνσης αναδασώσεων ή των οικείων δασαρχείων. Η αναδάσωση είναι ένα πολύ λεπτό και δαπανηρό εγχείρημα και πρέπει να γίνεται από τους ειδικούς και σύμφωνα με τις αρχές της αναδάσωσης.

Κλείνοντας, οι πυρκαγιές αποτελούν ένα φυσικό φαινόμενο που μπορεί βέβαια να προληφθεί. Όταν ωστόσο ξεσπάσει, δεν πρέπει να επικρατεί πανικός, αλλά να σχεδιάζονται με ψυχραιμία και γνώση, οι απαραίτητες ενέργειες για την κατά το δυνατόν ταχύτερη και καλύτερη αποκατάσταση της καταστροφής και ιδιαίτερα την αποτροπή της διάβρωσης του εδάφους και των πλημμυρών.

Πηγή: Eθνικό Kέντρο Bιοτόπων και Yγροτόπων

Προσαρμογή: parnassos.co.nr